BELA REKA
Crkva Preobrazenja Gospodnjeg
Crkva u Beloj Reci sagradjena je na desnoj obali
beloreckog potoka, na ulazu u klisuru. Nema pouzdanih
podataka o vremenu gradnje, ali po narodnom predanju ona
potice jos iz doba Nemanjica, odnosno iz prve polovine XII
veka, i to njena danasnja apsida i naos. Neka arhitektonska
svojstva crkve upucuju na mogucnost da je nastala u XVI
veku. Crkva je jednobrodna, kamenom zidana gradjevina sa
dvoslivnim krovom, koji je sve do 1953. godine bio pokriven
sindrom, kad je postavljen crep. Hram spada u red kupolastih
bogomolja, skromne velicine i nepretencioznih oblika i
obrade. Spolja nema ukrasa sem obicnih, malih prozora.
Centralni deo crkve nadvisen je osmougaonim kubetom
oslonjenim na kockasto postolje. Kube se odlikuje skladnoscu
i srazmernim proporcijama. U unutrasnjosti crkve tavanica je
bacvasta, a pod od kamena.
Nekada su se na severnoj strani nalazila vrata
visoka 1 metar, da bi svako ko je ulazio morao da spusti
glavu i sagnut udje unutra, a po pricanju naroda i da
neprijatelji ne bi na konjima ulazili u hram.
Crkva je detaljno obnovljena 1810. godine. U
najnovije vreme izvrsene su takodje ozbiljnije popravke,
koje su u znatnoj meri izmenile nekadasnji izgled.
Na ikonostasu cuvaju se carske dveri, koje su bile
sastavni deo starijeg ikonostasa, radjene u duborezu, sa
ornamentikom stilizovanog lisca i pozlatom u postbaroknom
maniru. Dveri su tipican primer takozvanog prelaznog doba u
srpskoj umetnosti na pocetku XIX veka. Ikone su bez neke
vece umetnicke vrednosti, sem Blagovesti na carskim dverima,
pored kojih su sa strane posebne ikone proroka Solomona i
proroka Davida. Ktitorski zapis je iz 1817. godine, kada su
crkvi poklonjene ikone Blagovesti, Prorok Solomon i Prorok
David, rad Aleksija Lazovica.
|
