Zlatibor je dragulj Srbije, planina lepote, zdravlja, istorije, kulture, turistički rekorder po brojnim kriterijumima. Prostrana zatalasana visoravan ima prosečnu nadmorsku visinu oko 1000 metara, a najviši vrhovi su Tornik (1496 m) i Čigota (1422 m).
U srcu planine danas se razvija novi grad, u kome je broj stanovnika uvećan između dva popisa za 821 stanovnika. Na popisu 2011. godine imao je 2.881 stanovnika, a prema poslednjem popisu 2022. godine ima 3.702. Uz susednu Čajetinu sa 3.735 stanovnika, čini funkcionalnu celinu i centar ove planinske oblasti.
Geografija
Centar Zlatibora zauzima površinu od oko 9 kvadratnih kilometara što čini samo 1,42% teritorije Zlatibora, koji se prostire na 647 kvadratnih kilometara, preko teritorija opština Čajetina, Nova Varoš i Priboj i grada Užica.
Odlukom Vlade Srbije 2017. godine proglašen je Parkom prirode sa propisanim stepenima zaštite njegovih ekoloških i bioloških odlika, nepreglednih prostranstava očuvane prirode, livada i stoletnih borovih šuma, sa vrednim kulturno-istorijskim nasleđem.
Za one radoznalije evo još preciznijih podataka šta sve zauzima Park prirode „Zlatibor”. Na teritoriji opštine Čajetina – katastarsku opštinu Stublo i delove katastarskih opština Alin potok, Branešci, Gostilje, Dobroselica, Drenova, Jablanica, Ljubiš, Semegnjevo, Čajetina i Šljivovica; na teritoriji grada Užica – deo katastarske opštine Mokra Gora; na teritoriji opštine Nova Varoš – delove katastarskih opština Bela reka, Draglica, Negbina i Seništa; na teritoriji opštine Priboj – delove katastarskih opština Banja, Kratovo i Rača.
Istorija turizma
Letopisi i narodno predanje pamte na Zlatiboru čardake bogatih užičkih, novovaroških i pribojskih begova iz vremena osmanske vladavine, prvi drveni letnjikovac na današnjim Vodicama koji je 1750. godine podigao sarajevski trgovac Hadži Nikola Selak, kasnije vile imućnih užičkih zanatlija i trgovaca…
Jedan zapis iz 1892. godine ovako izveštava: Zlatibor je vrlo zdravo mesto. Ovamo dolaze rekovalescenti koji su naklonjeni i pate od raznih plućnih bolesti. Njih upućuju lekari i mnogima dobro čini… I za potpuno zdrave dobro je ovamo provesti izvesno vreme na čistom vazduhu, jer čovek se čisto preporodi i oseća se mnogo lakše i veselije kad neko vreme ovamo provede…
Početak organizovanog razvoja turizma na Zlatiboru vezuje se za posetu kralja Aleksandra Obrenovića 1893. godine. Ručak je priređen kraj izvora Kulaševac i tu je sledeće godine podignuta česma na čijoj ploči je uklesano: Kralj Aleksandar I 20. avgusta 1893. Od tada je naziv mesta Kraljeva voda, posle Drugog svetskog rata Partizanske vode, a danas je to naseljeno mesto Zlatibor.
Posete kralja Petra I Karađorđevića učinile su ovo mesto još poznatijim, tako da je pred sam početak Prvog svetskog rata 1914. godine podignut hotel „Kraljeva voda“, a preuređeni objekat danas je restoran i kongresni centar „Srbija“. Izgrađene su i vile „Čigota“ i „Beograd“, restoran „Zdravlje“, pekara…
Između dva svetska rata uglavnom se grade vile i letnjikovci, izgrađen je automobilski put iz Užica, tako da mesto „gde su se i kraljevi oporavljali“ postaje još popularnije.
Posle Drugog svetskog rata, sa porastom standarda stanovništva, razvija se i turizam. Prekretnica na brže i bolje je početak rada hotela „Palisad“ 1965. godine. Izuzetan objekat novih trendova u turizmu, sa prostranim lobijem za druženje i kulturne događaje. Bio je kultno mesto novih modernih generacija, jednako onih iz Užica i Beograda i drugih gradova.
Od tada se ubrzano grade i privatne vikendice, a sve to prati uređenje centra naselja i povećanje smeštajnih kapaciteta podizanjem novih hotelskih kapaciteta. Počinje sa radom Specijalni zdravstveni zavod „Zlatibor“ (današnja „Čigota“), otvaraju se hoteli „Lovac“ na Vodicama, zatim „Jugopetrol“, „Zelenkada“, „Dunav“, kasnije „Olimp“, „Zlatibor Mona“, pa noviji hotel „Zlatibor“ i prvi hotel sa pet zvezdica „Tornik“.
Opština Čajetina planski, organizovano i intenzivno radi na unapređenju kvaliteta životne sredine i na dobrom je putu da postane prva ekološka opština u Srbiji.
Turizam danas
Poslednjih godina beleži se ubrzana izgradnja brojnih privatnih pansiona, odmarališta, objekata sa apartmanima za prodaju, a centar Zlatibora dobija potpuno novi savremeni izgled sa raznovrsnom ugostiteljskom ponudom, prodajnim objektima, uređenim Kraljevim trgom i jezerom sa čarobnom multimedijalnom fontanom. Prave se stadioni i sportski tereni, uređuje ski-staza na Obudojevici, a potom i ski-centar pod Tornikom.
Danas je Zlatibor najposećeniji centar planinskog turizma u Srbiji sa oko 300.000 posetilaca godišnje i više od milion noćenja gostiju. Taj broj je ubrzano rastao od šezdesetih godina prošlog veka, kada je 1953. godine bilo 1.393 gostiju, 1967. oko 20.000, 1973. više od 55.000, a 1975. oko 71.000. Od 1978. do 1990. godine broj turista uvek je bio veći od 100.000, a rekordna godina u tom periodu bila je 1985. sa 119.050 gostiju.
U jeku turističke sezone na Zlatiboru sada boravi i 30.000 posetilaca dnevno.
Uz obeležavanje 130 godina organizovanog turizma, Turistička organizacija Zlatibor ističe da se „na ovoj važnoj stepenici tako dugog, uvek uzlaznog puta, ponosimo bogatom prošlošću i tradicijom zlatiborskog turizma, čiji su uspeh strpljivo gradile generacije turističkih poslenika. Jubilej je veran dokaz trajanja i postojanosti, potvrda vrednosti Zlatibora kao planine bogomdane za turizam, neoboriv argument da ono što toliko traje zaista i vredi… i da je zasluženo na srpskom turističkom vrhu“.
Turistička ponuda
Svi oblici turizma na Zlatiboru beleže uspon – zdravstveni, sportsko-rekreativni, manifestacioni, kongresni, seoski, tranzitni, izletnički…
Zimi je pogodan za skijanje i uživanja na snegu u velikom ski-centru na Torniku, sa žičarom i veštačkim osnežavanjem, ili u centru naselja na padinama Obudojevice, sa nekoliko kraćih staza i manjih ski-liftova.
Panoramska gondola je najduža na svetu, sa svojih devet kilometara od centra naselja do vrha Tornika.
Puno se ulaže u sportsku infrastrukturu tako da već sada Zlatibor ima najkompleksniju ponudu namenjenu sportskom turizmu. Fudbalske ekipe imaju na raspolaganju terene sa prirodnom i veštačkom travom, košarkaši koriste terene i sportsku halu koja zadovoljava svetske standarde za dvoranske sportove. Tu su i teniski tereni, veliki teniski centar, tereni za odbojku, male sportove… U planu su izgradnja novih sportskih terena sa još boljim uslovima za pripreme sportskih ekipa i individualnih sportista.
U okolini su brojni lokaliteti koji privlače turiste. Nemojte propustiti da posetite Muzej „Staro selo“ i Muzej pletilja u Sirogojnu, Stopića pećinu, vodopad u Gostilju, Ski-centar Tornik, vidikovac Gradina na 1164 metara nadmorske vidine na kome okolinu možete gledati kroz teleskop, Prerast u Dobroselici u narodu poznat kao Točkovička pećina ili Šupljica…
Najmlađi će rado videti park „El Paso City“ na Vodicama, parkove Dino i Avantura…
Nisu daleko ni Mokra Gora, Tara, meandri na Uvcu, krstarenje Drinom do Višegrada.
Kulturno nasleđe
Deo bogatog kulturnog nasleđa su manastiri Mileševa, Uvac i Dubrava, crkve brvnare u Dobroselici i Jablanici, crkve u okolnim mestima Mačkatu, Tripkovi, Semegnjevu, Sirogojnu, u Čajetini i u centru Zlatibora.
Šetajući Zlatiborom videćete više spomenika i spomen-česama, stare vile zanimljive istorije, kao što je nekadašnja Pavlovića vila, a kasnije Titova vila – iako drug Josip Broz u njoj po svoj prilici nikada nije boravio, ne računajući jedan kratak ručak u dvorištu vile 1974. godine. U Sirogojnu je otvorena za posetioce rodna kuća Dimitrija Tucovića.
Od kulturnih sadržaja izdvajamo Galeriju Boža Kovačevića na Borovoj glavi, Galeriju Vladimira Mitrovića u Trnavi, Galeriju „Vodenica“ Branka Tijanića i Galeriju drvorezbara Miladina Lekića u Šljivovici.
Ako ovome dodate brojne kulturne sadržaje tokom „Zlatiborskog kulturnog leta“ i manifestacije koje organizuju pojedine institucije, onda morate doći ponovo i ponovo da biste doživeli svo bogatstvo koje vam Zlatibor nudi.
Vazdušna banja
Specifičnaj klima i „ruže vetrova“ – susretanja kontinentalnih i mediteranskih vazdušnih strujanja, čine Zlatibor idealnom vazdušnom banjom. Ubrzavaju lečenje i oporavak od mnogih plućnih i srčanih bolesti i posebno bolesti štitaste zlezde i malokrvnosti.
Šetnje Zlatiborom blagotvorano deluju na zdravlje, povećavaju procenat hemoglobina u krvi i broj crvenih krvnih zrnaca, lekovito deluju protiv alergija, jačaju imunitet i čine vas odmornijim, svežijim i jačim.
Prirodni lekoviti činioci su veoma čist i suv vazduh, povoljan vazdušni pritisak i velika insolocija, više od 2000 sunčanih sati godišnje.
Vodeća zdravstvena ustanova na Zlatiboru je Specijalna bolnica za bolesti štitaste žlezde i bolesti metabolizma „Zlatibor“ – Čigota, koja ima osoblje, opremu i smeštajne kapacitete za pružanje vrhunskih usluga u zdravstvenom turizmu.
Kongresni turizam
Izdvajamo i izvanredne uslove za kongresni turizam na Zlatiboru koji u više objekata visoke kategorije omogućava održavanje velikog broja kongresa, seminara, simpozijuma i tim bilding skupova tokom cele godine.
Konferencijski prostori zadovoljavaju najviše standarde u pogledu opremljenosti i uslova za rad i boravak učesnika.
Za unapređenje i promociju turizma na planini neposredno je zadužena Turistička organizacija „Zlatibor“ . Njene delatnosti su i podsticanje izgradnje turističke infrastrukture i uređenje prostora, organizovanje i učešće u turističkim i drugim manifestacijama i skupovima, i druge aktivnosti koje su neposredno vezane za turizam.
Ostavite odgovor