Nakit je najčešće povezan sa ukrašavanjem, a kroz istoriju civilizacija imao je i ima i druge praktične i simboličke namene.
Ukrašavanje ponekad ima i praktičnu svrhu, obično kod frizure i odevnih predmeta za vezivanje, kopčanje i druge načine nošenja odeće.
Današnja upotreba predmeta koji se mogu svrstati u nakit često se povezuje sa značenjem koje tom predmetu daju oni ga nose ili ga iz tog razloga poklanjaju. To značenje može biti povezano sa nekom ličnošću, zemljom, pokretom, aktivnošću; sa pripadanjem naciji, veri, zajednici, političkoj organizaciji; sa osećanjem ljubavi u različitim relacijama, najčešće porodičnim, ali i kod prvih zaljubljivanja pa sve do potvrde duge životne odanosti.
Razlozi za nošenje nakita
Nakit se oduvek izrađuje, poklanja i nosi iz različitih razloga, a neki od njih mogu biti sledeći:
- ukrašavanje tela, odeće i obuće,
- praktična upotreba,
- pokazivanje statusa, obično bogatstva i moći,
- kao simboli,
- iz sujeverja,
- kao amajlije za zaštitu,
- pokazivanje lične darovitosti,
- kao umetnički izrazi.
Svaki od ovih razloga može se prepoznati u različitim periodima ljudske istorije, starim i novijim civilizicijama, raznim kulturama , staleškim i drugim pripadnostima.
Prvobitni nakiti izrađeni su obično od kostiju, školjki, kamena, drveta, zuba divljih životinja. Mogli su se nositi kao ukrasni predmeti, ali i iz sujeverja i kao amajlije za zaštitu od nepoznatih viših sila.
Razne kopče i broševi imali su i ukrasnu i praktičnu namenu pri nošenju odeće.
Kasniji filigranski rađeni nakiti od skupocenih materijala pokazivali su lično bogatstvo i društveni prestiž onih koji su ih nosili.
Često se nakit od zlata, srebra i dragog kamenja kupovao i čuvao kao trajna vrednost, umesto štednje u novcu ili drugom obliku prihvaćenog znaka vrednosti.
Nakit se nosio i kao simbol pripadnosti nekoj zajednici, grupi (krst, zvezda) ili kao oznaka statusa (venčano prstenje).
Verovatno je najteže prepoznati značenje predmeta koji se kao nakit nosi iz sujeverja ili za zaštitu od zla raznog porekla. Oni koji ga nose znaju razlog i značenje, iako za druge može imati razna od brojnih višeznačnosti. U starim kulturama to su obično bile stilizacije biljaka i životinja, a danas svaki nakit može imati takvo značenje za osobu koja ga nosi.
Nakit kroz istoriju
Veruje se da su ljudi obeležavali i ukrašavali svoje telo još u dubokoj praistoriji. U arheologiji se smatra da su predmeti, pronađeni u nalazištima uglavnom na širem području Mediterana, kao nakit mogli biti korišćeni i pre nekoliko desetina hiljada godina, a veći broj takvih predmeta datira od 5.000 godina pre nove ere na ovamo.
Kao materijali korišćeni su najpogodniji predmeti za obradu iz okolne prirode, a kasnije metal i staklo. Nakit je pronađen na tlu svih kontinenata iz raznih perioda, u starim mediteranskim civilizacijama, kasnije antičkih naroda Grčke i Rima, Vizantije i Zapadne Evrope.
Novije vreme obeležava nakit od dragog kamenja i plemenitih metala, zlata i srebra, a najnovije i od titanijuma, nerđajućeg čelika i fino obrađene kvalitetne plastike.
Način izrade usavršavan je korišćenjem boljih alata, savladavanjem veština izrade, a danas i tehnološkim unapređenjima. Ukrašavanje je dominantna namena, sa svom raznolikošću onoga što se smatra ukrasom ljudskog lica i tela, odeće ili obuće. To u mnogome zavisi od kulturnih obrazaca, a danas više od modnih trendova, često i hirova prolaznog karaktera.
Tradicionalni nakit više podrazumeva vrednost materijala za izradu, a danas se težište pomera na raznovrsnost materijala, umetnički izraz, jeftinije modne detalje i ekstravagantne stilove i tehnike obeležavanja i ukrašavanja samog tela i onoga što se nosi na telu.
Način izrade nakita
Pokazivanje darovitosti i umetničkih veština pri ručnoj izradi nakita ostali su izazov draguljara, zlatara i drugih zanatlija i umetnika pre svega primenjenih umetnosti.
Ručnom izradom nakita danas se najčešće bave vrsne zanatlije i umetnici koji izrađuju unikatno oblikovani nakit. Prodajna cena ide od sasvim niskih na uličnoj prodaji, do jako visokih ako ih potpisuju velika umetnička imena ili tradicionalne afirmisane radionice.
Ručnu izradu nakita uveliko zamenjuje industrijska proizvodnja manjih ili većih serija nakita, koje kao brend mogu imati svetsku popularnost.
Svojevrsnu mešavinu industrijske i ručne proizvodnje nakita predstavljaju predmeti na kojima su samo aplikacije dodate ručno, što obično čine modne kuće, poznati modni kreatori i veliki lanci prodaje odeće i obuće koji svoje radnje imaju širom sveta.
Nakit kao lični izraz
Ako je nakit kroz istoriju više uvažavao tradiciju i kolektivni izraz ukrasnog i lepog, danas je to lični doživljaj nakita kao znaka i pokazatelja sebe. Postaje individualni izraz ličnog identiteta, često iz nepristajanja na unifikaciju i pomodarstvo preovlađujućih trendova.
Tome se prilagođava i industrijska izrada nakita, stvarajući linije i oblike u kojima se mogu prepoznati i izraziti savremene ličnosti i sva raznolikost uticaja koji ih oblikuju.
U tom traganju, pored industrije nakita sve su uticajniji modni stilovi koji se menjaju iz sezone u sezonu, pogodujući i pospešujući potrošački mentalitet koji brzo zamenjuje i odbacuje nedavno, agresivno nudeći novo.
Kao rezultat novog i interakcije tradicionalnog i modernog, nakit danas izražava svekoliko bogatstvo i raznolikost. Nosi se iz svih gore navedenih razloga i jedan je od uverljivih pokazatelja koliko evolucija čoveka sporo ide, pogotovo ako se poredi sa brzinom fascinantnih tehnoloških dostignuća koja mu značajno pomažu i olakšavaju život i rad.
Zato značenja nakita za savremenog čoveka, iako je danas toliko raznovrstan po materijalima i oblicima, nisu daleko od značenja u starim civilizacijama, a uzori se još uvek nalaze u bolje upoznatim kulturama starog Egipta, Grčke i Rima.
Ako bi se tražila opštija odrednica novog nakita onda bi to mogao biti individualni doživljaj ukrasa kao nečeg lepog i izraz ličnog identiteta i jedinstvenosti.
Ostavite odgovor