Nađa Tešić (Užice, 8. jula 1939 – Njujork, 20. februar 2014) je prvih petnaest godina života provela u rodnom Užicu, gde je završila nižu gimnaziju. Godine 1954. sa majkom Gospavom i bratom Stojanom (kasnije, poznatijim pod imenom Stiv Tešić), preselila se u Ameriku, u Čikago, gde je živeo njen otac Radiša, izbegli kraljevski oficir, koji se nakon Drugog svetskog rata nije vratio u socijalističku Jugoslaviju.
Nakon maturiranja u Čikagu, Nađa Tešić je studirala u Viskonsinu (Indijana) francusku i rusku književnost, kao i film. Postdiplomske studije nastavila je u Francuskoj, na Sorboni, gde je doktorirala na tezi o Marselu Prustu.
Tokom studija u Parizu, gde je boravila sedam godina (izdržavala se prvo od stipendije, a onda radeći različite poslove), upoznala je francuskog reditelja Erika Romera, koji je 1964. godine snimio film „Nađa u Parizu“, sa njom u glavnoj ulozi. No, ponuđenu karijeru na filmskom platnu je odbila.
Nakon povratka u Ameriku, Nađa je počela da predaje francuski jezik na Ratgers univerzitetu, uporedo pohađajući i Filmsku školu Univerziteta u Njujorku, dobivši i sertifikat da predaje produkciju, scenario i režiju na Bruklin koledžu.
Posebno mesto u njenom životu predstavljaju studentske demonstracije u Parizu 1968. godine, gde je uzela aktivno učešće u njima. Na isti način, društveni angažman nastavlja i tokom demonstracija američke omladine protiv rata u Vijetnamu, sedamdesetih godina prošlog veka.
Godine 1970. udaje se za američkog aktivistu Sevidža, i u tom braku rodila je sina Stefana.
Petnaest godina nakon napuštanja Jugoslavije, prvi put dolazi u rodno Užice.
Pod uticajem brata, Nađa Tešić piše svoju zapaženu dramu Posle Revolucije (After the Revolution), 1979. godine, koja je izvedena u pozorištu American Place Theater, u režiji Džojs Eron, u Njujorku.
Godine 1980, njen brat Stojan (Stiv) Tešić dobija Oskara Američke filmske akademije za scenario filma Breaking Away režisera Pitera Jejtsa.
Krajem osamdesetih započinje pisanje svog prvog romana Shadow Partisan (Buntovnica u senci) 1989, a slede mu: Native Land (Rodna gruda), 1998; To die in Chicago (Umreti u Čikagu), 2010. i poslednji, Far from Vietnam (Daleko od Vijetnama), 2012.
Devedesetih godina 20. veka napušta univerzitetsku karijeru da bi se posvetila pisanju scenarija i društvenom angažmanu, posebno pogođena krvavim raspadom Jugoslavije, čiji je vrhunac predstavljalo NATO bombardovanje SR Jugoslavije 1999. godine. Daje vrlo zapaženi referat Stari i novi nered, podnet na skupu posvećenom Jugoslaviji, održanom u Njujorku u oktobru 1995, koji je organizovao Centar za međunarodnu akciju (objavljen u zborniku NATO na Balkanu, Podgorica-Beograd, 2000. godine). Od tada je bila vrlo čest gost u rodnom Užicu, Beogradu i čitavoj Srbiji (FEST, Oktobarski susreti pisaca, na manifestacijama u Užicu, posvećenim njenom prerano preminulom bratu Stivu Tešiću i drugim).
Omiljena zemlja, sem rodne Srbije (Jugoslavije) i Francuske, bila joj je Kuba. Ameriku nikada nije prihvatila kao drugu „otadžbinu“, mada je do smrti živela u njoj.
Pred kraj života počela je da piše i poeziju, inspirisana prvim fascinacijama, slikama i ličnostima iz rodnog Užica i okoline.
Do sada su na srpski prevedena samo dva romana Nađe Tešić: Umreti u Čikagu (2012), kao i Buntovnica u senci (2022).
Delo Nađe Tešić tek čeka svoju pravu recepciju u srpskoj kulturi i književnosti, naročito onu koju pišu žene.
Slavica Garonja
Ostavite odgovor