Mihailo Milovanović rođen je 24. februara 1879. u selu Gostinici kod Užica. Otac mu je umro dok je još bio dete, pa već tada počinje da radi u selu. Sa 14 godina odlazi u Valjevo da uči kamenorezački zanat, međutim, zbog preležanog zapaljenja pluća, morao je da odustane od ovog zanata. Već tada pokazuje talenat za umetnost – u valjevskom listu „Podgorje“ štampani su njegovi prvi stihovi.
Studije slikarstva
Nakon odsluženog vojnog roka, odlazi u Beograd. Tamo prikuplja novac i polazi putem Minhena, sa željom da studira slikarstvo. U Minhenu prvo usavršava svoje slikanje u ateljeu Antona Ažbea, koji su pohađali i Nadežda Petrović, Beta Vukanović, Đorđe Mihajlović, Kosta Miličević, Miloš Golubović, Milan Milovanović, kome su nakon Drugog svetskog rata pripisali mnoge radove Mihaila Milovanovića, i mnogi drugi.
Oktobra 1905. upisuje minhensku slikarsku Akademiju, prvo kod profesora Herteriha, a zatim kod Huga fon Habermana. Školovanje u Nemačkoj iscrpilo je njegove finansije, pa prihvata razne poslove i izvan svog poziva, kako bi mogao da se bavi umetnošću. To je sudbina koja ga prati od rođenja i pratiće ga sve do smrti. Period stvaranja u Nemačkoj izrazit je Mihailovim slikama „Zeleni predeo“ (1905), „Doručak“ (1906/7), „Majka i dete“ (oko 1910).
Četiri godine nakon upisa na minhensku Akademiju, dobija zvanje akademskog slikara i tako postaje prvi akademski slikar iz Užica.
Ratne godine
U Nemačkoj ostaje naredne tri godine, da bi se 1912. vratio u Srbiju i kao dobrovoljac učestvovao u Prvom balkanskom ratu.
Posle demobilizacije odlazi u Prag na usavršavanje, gde upoznaje buduću suprugu Valpurgu Valu Salaškovu. Tu ga je zatekao početak Prvog svetskog rata, te vrlo brzo biva uhapšen i posle bekstva iz praškog zatvora, preko Nemačke, Poljske, Ukrajine, Crnog mora i Rumunije, stigao je da se priključi na ratištu svojoj Drinskoj diviziji.
Sa Putnikovim armijama stigao je do Krfa gde je proglašen zvaničnim slikarom Vrhovne komande. Milovanović je u tom periodu naslikao portete kralja Petra i Aleksandra Karađorđevića, vojvode Putnika, Mišića, Stepanovića, Bojovića, generala Jurišića Šturma.
Između dva rata
Po oslobođenju živeo je i stvarao u Beogradu, a potom se suprugom Valom, sinom Momčilom i ćerkom Marom vratio u zavičaj gde je izgradio kuću sa ateljeom.
Izradio je spomenike arhimandritu račanskog manastira i knezu Sokolske nahije Hadži Melentiju u manastiru Rača, komandantu Zlatiborskog komitskog odreda majoru Kosti Todoroviću u Srebrenici, srpskim ratnicima u Mladenovcu, spomenik na Krfu poginulim vojnicima Drinske divizije, mermerni ikonostas u pravoslavnoj crkvi u Mladenovcu…
Izložbe njegovih slika u periodu imeđu dva svetska rata bile su prvorazredan kulturni događaj, a hroničari su zabeležili da je izložba 1938. u paviljonu „Cvijeta Zuzorić“ u Beogradu bila najposećenija postavka u dotadašnjoj istoriji te kuće.
Njegovo slikarstvo karakteriše preplitanje realizma, simbolizma i impresionizma, u dinamičkom procesu stalnih preobražaja i potrage za prepoznatljivim izrazom, lakoća prilagođavanja različitim formama, uz postojano uverenje da je narodna tradicija i izvor i ishodište umetničkog poduhvata.
Streljanje bez krivice
U rodnoj Gostinici dočekao ga je Drugi svetski rat. Ostalo je zapamćeno da je poznavao nemačkog komandanta Užica pukovnika Štokhauzena, sa čijim je ocem studirao u Minhenu, te je tako uspeo da oslobodi nekoliko talaca iz sela koje su Nemci zarobili. Kasnije je, zbog ovog poznanstva, Milovanović uhapšen pod optužbom da je radio za za Abver i englesku obaveštajnu službu.
Sa grupom Užičana streljan i pokopan u masovnu grobnicu 28. novembra 1941, dan pred pad Užičke republike. Mesec dana kasnije njegovi posmrtni ostaci, po odobrenju nemačke vojne uprave, preneti su i sahranjeni u Gostinici.
Mihailo Milovanović jedan je od osnivača Udruženja likovnih umetnika Srbije. Nosilac je Albanske spomenice, Ordena svetog Save i Ordena Jugoslovenske krune III stepena.
Rehabilitacija
Više od šest decenija nakon njegove smrti, odlukom Okružnog suda u Užicu 2007. godine, Milovanović je rehabilitovan.
Nakon posleratnog prinudnog zaborava, slike Mihaila Milovanovića su se sve češće pojavljivale na tematskim i specijalizovanim izložbama u Beogradu, Vizbadenu, Ljubljani, Novom Sadu, u „Umetničkoj baštini Srba“ u Moskvi i Lenjingradu, u galerijama Cvijeta Zuzorić, Narodnog i Vojnog muzeja u Beogradu, ali i u Užicu 1998. godine, kada je izašao i umetnikov roman „Lendina vodenica“.
Prvu monografsku studiju o njemu objavila je u Užičkom zborniku 1993. godine mr Gordana Lazić, a Đorđe Pilčević 1998. obimnu knjigu. Radio-televizija Srbije prikazala je 1999. godine kraći dokumentarni film Miodraga Jovanovića o Ženskom aktu. Prvom akademskom slikaru podignuta je spomen-bista u centru Užica, a 2003. godine Narodni muzej u Užicu mu je posvetio legat. Postavka Legata je rekonstruisana 2020. godine.
(NALED)
Ostavite odgovor